6 bin yıllık bir hikâye “Asfalt” yol

Kastamonu da tam bir yaz mevsimi yaşanıyor. Ovalar hararetten tütüyor, her yer sapsarı, toprak bir damla yağmura hasret. Sıcaktan herkes bunalsa da birileri var ki hiç şikâyetçi değiller. Hatta çok memnunlar.

Kim mi onlar, Özel İdare Asfalt ekipleri.

Bu hafta da 150 derece sıcaklıkta kamyonlarla gelen asfaltı, 40 derece havada yollara seren ekibin öyküsünü anlatalım dedim.

Ama önce bu asfalt nedir biraz bilgi verelim.

Gelin hep birlikte bir göz atalım bu siyah altın hikâyesine,

Tarihçesi…

Öncelikle Asfalt, petrolden elde edilen bir yan üründür. (Petraoleum = Petrol) dediğimiz şey ise kayalardan sızan yağlı madde, Latincede taş anlamına gelen "petra" ile yağ anlamına gelen "oleum" sözcüklerinden oluşmuştur.

Petrol ya da asfaltın tarihi, MÖ 6000 yıllarına kadar uzanır. Mezopotamya’da Sümerlerin kil tabletlerinde asfaltla ilgili kayıtlar görünür. Daha sonra Hititler ve Babillerin de asfaltı kullandığı bilinir.

Antik İran tabletlerine göre sağlık ve aydınlatma alanlarında petrol kullanmış. Sadece Ortadoğu değil uzak doğuda MS 347'de Çin'de bambu kaplı kuyulardan petrol üretilmiş.

Petrolün değeri zamanla anlaşılınca ona sahip olmak için çok büyük bedeller ödenmiş. Savaşlar yıkımlar hep petrole sahip olmak için gerçekleştirilmiş.

“OPEC'in kurucusu Venezuelalı politikacı Juan Pablo Pérez, doğaya ve dünya siyasetine yaptığı olumsuz etkilerinden dolayı petrolü,“şeytanın pisliği” olarak tanımlamış ve gelecekte insanlığın mahvına sebep olacağını öngörmüştü”

Dünyada ve ülkemizde ilk asfalt yol nereye yapıldı?

Tarihin ilk çağlarından bu yana bilinen ve kimine göre,“şeytanın pisliği” kimine göre “siyah altın “ olan petrol her yerde varil cinsinden pazarlanır.

1 varil 42 (ABD)galonu yaklaşık 159 litre geliyor.

Rafineride işlenen bir varil petrolün ise yüzde 46’sı benzin, yüzde 26 sı motorin ve diğer yakıtlar, yüzde 9 u jet yakıtı sadece yüzde 3 ü asfalt olarak elde ediliyor.

Bizim konumuz asfalt olduğuna göre diğer ürünleri göz ardı edebiliriz.

İlk kez yaklaşık 6 bin yıl önce Babil yollarında bağlayıcı olarak kullanılan Petrol/Asfalt, 1820 yılında, dünyada ilk kez olarak Paris'te kaldırımların, meydanların (La Concorde Meydanı) ve köprülerin asfaltlanmasında Seyssel madenlerinden elde edilen doğal asfalt kullanılarak yapılmış.

Ülkemizde ise yol inşaat malzemesi olarak kullanılması oldukça yeni sayılır. Yaklaşık 125 yıl öncesinde Türkiye’de ilk asfalt uygulamaları Fransızlardan alınan destek ile makadam kaplama adıyla Osmanlı döneminde başlar.

İlk asfaltlı yol da, 1868 yılında İstanbul’da Taksim-Beyoğlu arasında yapılmıştır.

Kastamonu kırsalında yol durumu, ülkemizde köy sayısında ikinci, Yol ağında birinciyiz.

Ülkemiz genelinde Köy yolu uzunluğu 2024 yılı sonu itibarıyla 188 bin 433 km’dir.

Yıl sonu itibarıyla 188 bin 433 km yol ağının %37,04’ü stabilize, %43,79’u asfalt (%34,52’si sathi kaplama, %9,27’si bitümlü sıcak karışım), %5,49’u tesviye, %6,92’si parke, %4,26’sı beton ve %2,5’i ham yoldur.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2024 yılına ilişkin Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarından derlediği bilgilere göre Türkiye'de en fazla köyün bulunduğu il bin 234 ile Sivas olarak açıklandı.

18 bin 238 köy bulunan Türkiye'de en fazla köy sayısının bulunduğu şehirler sıralamasında Sivas'ı bin 54 köyle Kastamonu, 756 köyle Çorum, 612 köyle Tokat, 575 köyle Çanakkale, 564 köyle Ağrı, 555 köyle Yozgat, 549 köyle Giresun, 547 köyle Elazığ, 545 köyle Kütahya izledi.

Köy yolu ağı en fazla olan il %5,2 ile Kastamonu oldu. En fazla köy yolu ağına sahip il 9 bin 844 km ile Kastamonu olurken, en az köy yolu ağına sahip olan il 555 km ile Yalova olmuştur

Kastamonu kırsalında yollarımızın durumuna bir göz atalım.

Toplamda 9.844, km yol ağımız var bunun;

2,08 km’si ham yol.

239,86 km tesviye yol.

6.311,77 km stabilize yol.

2.067,08 km asfalt yol.

789,30 km BSK yol.

297,94 km parke yol.

…

1 km asfalt atmak için neler yapılıyor.

Coğrafya kaderdir derler ya bizimkisi o hesap, yapılan yollar kışın kar yazın orman emvali, heyelan ve her türlü hava olaylarına açıktır.

Biraz coğrafya bilgisi; 13.108 km² alanımız var, bunun %74,6'sı dağlık ve ormanlık, %21,6'sı plato ve %3,8'i ovalardan oluşmaktadır. Kısaca bir yanımız Karadeniz iklimi, bir yanımız karasal iklimin sürdüğü sıradağlar.

Nüfusa gelecek olursak il nüfusu: 381.991'dur. Bu nüfusun %63,99'u şehirlerde yaşamaktadır (2024 sonu). Merkez ilçe dışında, ilçelerin tamamında nüfus azalmıştır

6 Şubat 2025 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 20 İlçe, 20 belediye, bu belediyelerde 173 mahalle ve ayrıca 1.054 köy vardır.

Yufkacı Ustalarını kıskandıran asfalt finişercileri, silindir, greyder ustaları…

Orta doğunun kim bilir hangi bölgesinden çıkartılan petrolün bir türevi olan “Bitüm” Kırıkkale’de rafineriden yola çıkıp Kastamonu Seydiler’deki Asfalt Plent tesisine gelmiş, oradan da kamyonlara yüklenerek serileceği yola doğru kamyonlarla yola çıkmıştır.

İşte şimdi o BSK malzeme Asfalt finişeri dediğimiz kocaman bir makinenin kolları arasındadır. Finişer, kollarını açar. Malzemeyi bağrına basar.

Finişer Operatörü Bedirhan/Sefa Koçyğit ve Sefa Türeyen Ustalar ve ekibi bir kamyon BSK yı, sindire sindire bir yufkacı ustalığı ile yola yayarlar. 150 dereceye yakın sıcaklıkta gelen BSK malzeme, güneşin altında kendileri de adeta asfalta dönüşen ekiplerce yola serilir, silindirle çiğnenir ve 12 saatlik bir süre sonra hizmete hazırdır.

Sivas Küpeli köyünden Kastamonu’ya uzanan uzun ince BSK bir yol…

Bedirhan Koçyiğit 37 yıllık bir Asfalt finişer opr.

Baba değil Dede mesleği bizimki diyor, Sivas Ulaş ilçesi Küpeli köyündenim. Bizim orada 400 hane de kim varsa bu meslektendir. İlk kim öğrendi, kim bizlere öğretti bilen yok. Ama yurdun herhangi bir yerinde finişerci görürseniz sorun, mutlaka bizdendir.

Hatta bizim köyün girişinde “Asfaltçıların diyarına hoş geldiniz yazar.”

Bedirhan ustamız bunları anlatırken lafa girenler ustayı kızdırıyor ama sizin köyün yolu sathi kaplama hala!

Sadece finişer ekibi değildir asfalt yapanlar,

Bazen de yola serilen BSK ürünü greyderlerle yayılır. Bunun ustası da Finişer Âdem lakaplı ekip başımız yapar.

Sathi kaplama ekibimiz ise zift serilen yola kamyonlarla mıcır serip sıkıştırma yaparlar Ekip başı Mehmet Salih Dönmez ekipleriyle birlikte gece gündüz çalışırlar.

Ali Bostan ve yama ekipleri ise bozulan yollara malzemeli bakım yaparlar.

…

1 metre asfalt için çalışan kaç kişi var?

Özel İdare ekiplerinin yaptığı 1 mt lik asfalt için çalışanlar.

Bütçeyi ayarlayan en üst düzey bürokrat, Vali, siyasetçi ve İGm üyeleri, Kaymakamlar, Genel sekreter başta olmak üzere yıllık planlama için bürodaki teknik ekipler, yolların etütlerini yapanlar, alt yapıyı uygun hale getiren makine operatörleri,

Kırıkkale/Kastamonu arasında günlük gidip gelen tanker treylerler,

Asfalt plentinin tüm ekibi,

Ulaştırma gurubundaki kamyon treyler şoförleri, yükleyici, greyder iş mak opr. Akaryakıtçı lastikçi, tamirci ustaları, seyyar tamirci bakımcı, kaynakçı vs.

Müdürler, şefler, ekip başları memur ve işçiler.

Kısaca tüm kurum tek bir kişi gibi uyumlu olmak zorunda. Bir yerde kesinti olursa tüm zincir kopar.

1 mt asfalt yola kiminin yetkisi, kiminin bilgisi, kiminin emeği, kiminin alın teri karışıyor.

Şimdi gelin o asfalt yola bir de bu gözle bakalım.6 bin yıl önce Babil’de taşları tutsun diye konulan o taşlardan sızan siyah şey yani asfalt, sadece asfalt değildir.

Emek, alın teri ve sevgiden oluşan ve gurbetten sılaya akan bir nehirdir.

Cebrail Keleş- Balıkçı Şef
5 Ağustos 2025- Kastamonu