Orman denizindeki huzur adaları…
Bir Karadeniz türküsünde der ki;
“Of, Sürmene yaylası on beş doktora bedel.”
Balıkçı şef de der ki;
“Bizim Araç yaylalarımız da on beş doktorluk klinik değil, tam teşekküllü Tıp Fakültesidir.”
Hanım tarafından Araçlı sayılıyorum ya, biraz pozitif ayrımcılık yapayım ve bizim memlekete bir göz atalım önce biraz tarih,
“Anadolu’daki en eski yerleşim bölgelerinden biri olan Araç, tarihi kaynaklarda ilk defa M.Ö. 1132 yılında TİMANİDİS olarak geçmektedir.
Bu duruma göre de yaklaşık 3122 yıllık bir yerleşim geçmişine sahip bulunmaktadır. Bölgede Gas, Hitit, Frigya, Lidya, Pers, Pontus ve Bizanslılar yaşamış ve egemen olmuşlardır.
1105 yılında Danişmendliler zamanında Türk hâkimiyetine geçmiş, uzun süre beylikler dönemini yaşamıştır. Beyliklerin en önemlisi Candaroğlu Beyliği olup 1459 yılında Osmanlılar yönetime hâkim olmuştur.
İlçemiz 1866 yılında belediye, 1868 yılında ilçe olmuştur. Tarihinde hiçbir istilaya uğramamış ancak Kurtuluş Savaşı'nda nüfusuna oranla en fazla şehidi ilçemiz vermiştir.
Araç, Karadeniz ile iç bölgeler arasındaki ticari ve beşeri bağları kuran kervanların işlediği önemli bir yol güzergâhında olması, ilçeye “Araç” adının verilmesine sebep olmuştur.”
Yaylaya çıkma zamanı…
Mevsim ilkyazın ilk günleri ve hava iyice kızdırıyor, bu sıcağın sonu ya dolu ya da sonu yağmurdur bilirim. ama yine de çok sıcak işte. Herkes yaz geldi diye sevinirken ben sonbahara kaç gün kaldı diye şafak sayarım. Sıcak bana göre değil.
Üstelik beni bilen bilir her ne kadar hanım köylülüğü kabul etsem de benim meskenim dağlardır ama sadece Ilgaz dağı. Araç’lı kayınçolarım duymasın da Ben ezelden beridir Ilgaz’lıyım. Bizim köyün de rakımı2.587 mt, hane sayısı sıfır, nüfus 1
İşte böyle düşüncelerle sıcak bir haziran gününde düştüm “Araç “ yollarına.
Üstümde kısa kollu olsa da, aracın bagajında kabanım da duruyor. Bazen klima bazen kaloriferi açıyorum. Bizim memlekette artık kış ne zaman bitiyor, bahar ne zaman başladı yaz ne vakit geldi bilemez olduk. Mevsimler hepten değişti sanki. Daha kaç gün oldu ki Ilgaz’a yağan kar haberini okurken, şimdi aşırı sıcaklara dikkat diyor tüm basın.
Böyle günlerde gönlüm dağlarda “Ilgaz’da olsa da yayla da olur diyerek, Araç fındıklı köyü muhtarımı, kayinçom Şenol Diri’yi aradım.
-Muhtarım merhaba, bizim yaylada çiçekler açtı mı?
- ooo enişte neredesin vakit geldi degeçiyor bile, hemen gel, yoksa çiçekler solup geçecek.
Fındıklı/Gölcük yaylasında…
Araç deyip geçmeyin, bizim memleket tam bir orman denizidir, Burada toprak görmek için epey gezmek gerekir desek abartmış olmayız. İlçe yüz ölçümünün %83’ü ormanla mera ve yaylalar ile kaplıdır.
Bu ormanların arasında kalan açıklıklarda yaylaları oluşturuyor.
Turizm turizm diye hep söylüyorlar ya işte alın size bacasız sanayi, üstelik tesis filan da istemez.
Araç ilçe sınırlarında doğal güzellikleriyle öne çıkan toplam 21 yayla yer alıyor. Bu yaylalar arasında Munay, Fındıklı, Sıragömü, Kirazlı, Başköy, İkiornaz geleneksel evleriyle dikkat çekiyor. Bu yaylalar özellikle özgün bir mimari doku olan çantı tipinde evleriyle biliniyor.
Atseki /Yazı köy
Sindire/ Özbel Köyü
YuvalcaDereçatı/ Köyü
Sıragömü/ Sıragömü Köyü
Fındıklı/ Fındıklı Köyü
Gölcük/ Gölcük Köyü
Susuz/ Susuz Köyü
Hatun/ Kıyıdibi Köyü
Köseköy/ Köse Köyü
Moğsu/Gökçesu Köyü
Karafair /Hanözü (Geley) Köyü
Palazlar/ Palazlar Köyü
Elmaçukur/ Güzlük (Elmaçukur) Köyü
Doruk/ Doruk Köyü
Soğucaova/ Alakaya Köyü
GeleyHanözü/ (Geley) Köyü
Bahçecik/ Bahçecik Köyü
Kartalsuyu/ Bahçecik Köyü
Büyük/ Bahçecik Köyü
Çavuş/ Çavuş Köyü
Gülferen/Doğanpınar Köyü
Güzlük /Güzlük (Elmaçukur) Köyü
Hatip/ Hatip Köyü
Karacık/ Karacık Köyü
Kemerler/ Kemerler Köyü
Kirazlı/ Kirazlı Köyü
Mendik/ Mendik (Köklüdere) Köyü
Sarıhacı/Sarıhacı Köyü
Sümenler/ Sümenler Köyü
Tavşanlı /Tavşanlı Köyü
Uğur/ Uğur Köyü
Yukarıdaki yaylalarından kaç tanesini gördünüz bilmem ama ben çoğunu gördüm. Şunu söyleyebilirim ki hepsi birbirinden güzel. Fakat ikisi var ki ulusal çapta değerlerimiz. Fındıklı/ Gölcük yaylaları ise bir başka güzellikte. Bu yaylaların biyolojisi, mimarisi, sosyolojisi, ekonomisi araştırılsa epeyce bilimsel makale onlarca tez yazılabilir.
Araç Yaylalarındaki muhteşem güzellikler çantı evler…
Araç yaylalarında yüzlerce yıllık çam ağaçlarından baltayla yontularak yapılmış kütük evler var. Çatıları bedevreden merdiveni yekpare tek bir ağaçtan.
Konfor değil işe yararlık fayda gözetilmiş.
Yaylalar düzde olmaz hepsi 1240-1650 metre rakımlarında, dağların sırt yaptığı tepeliklerde, yoğun ormanlık alanların içerisindeki geniş çayırlık alanlarda, düzlüklerdedir.
“Araç yaylalarında geleneksel mimari özel bir yere sahiptir. Yayla evleri çivi kullanılmadan birbirine geçmeli olarak çam tomruklarından inşa edilmiştir. Evlerin alt katı ahır, üst katı ise tek odalı olarak yapılmıştır. Evlerin geneli penceresiz tek oda olarak inşa edilmiş; ocağı, bacası, sütlüğü ve dışarıya ayrıca yapılmış tuvaleti olan yapılardır.”
Yaylalarda temiz sulardan içip lezzetli, kokulu otlarla beslenen hayvanlardan alınan sütlerin muhafaza edilmesi için özel yapılmış sütlükleri var.. Genel olarak ocaklı tek odalı yayla evlerinin kuzey bölümlerinde süt, tereyağı, yoğurt gibi ürünleri muhafaza edebilmek için doğal buzdolabı niteliğindeki soğukluk ambarları bulunuyor.
Bizim memleketten manzaralar…
Araç Kastamonu’nun İstanbul’a açılan kapısıdır. Bazen evden çıkarken kapattığımız kapı olur hüzünle geride bıraktığımız. Bazen de bayramda seyranda gelip çalacağımız baba ocağımızın, ana kucağımızın olduğu kapıdır.
Yeşildir rengi, ama bir yeşilin ne kadar çok tonu varmış burada değil dışarı çıkınca anlar insan.
Yaylalarda salıncakta sallanırken yüzüne serin yeller vurur, hali gibi yere serilmiş mor sümbüllere basmaya kıyamaz insan, ya o sapsarı düğün çiçeklerinin sarhoş eden kokusu.
Bin bir çeşit canlıya ev sahipliği yapar yaylalar.
Vatanıdır hepsinin, yurdudur, memleketidir.
Sıcak bir haziran ayında uzanıp yaylanın çayırlarına, gökyüzünü seyretmek, kuşların şarkısını dinlemek, çamların türküsüne eşlik etmek var.
İşte o zaman;
Yaşamak güzel şey,
Yaşadığım yer de cennet,
İşte bizim memleket diyorsun.
…
Cebrail Keleş- Balıkçı Şef
2 Haziran 2025- Kastamonu Araç
