Tek partili sistemde Hacer Dicle’nin “1939-1943” yıllarını kapsayan 6’ncı dönemde Kastamonu’nun ilk kadın milletvekili olmasının ardından “kadın milletvekili” geleneği kesintiye uğramadı ve “1943-1946” yıllarını içeren 7’nci dönemde Kastamonu ikinci kadın vekilinin ismini TBMM’ye yazdırdı…
“Tezer Taşkıran”.
Kadınların toplumsal hayattaki “özne” rollerine ilişkin Kastamonu’nun “itibar” dosyasının mütemmim cüzlerinden biridir Tezer Taşkıran…
Vefa, saygı ve şükran ile yeri kalplerdeki nurlar içindedir.
CHP’nin 1931 yılında “fiilen” başlattığı, 1939 yılında “resmileştirdiği”, 1946’ya kadar süren “müstakil milletvekili” uygulaması kapsamında seçilen az sayıdaki milletvekillerindendi Tezer Taşkıran…
Görevleri partiyi denetlemek ve muhalefet görevi görmekti.
1924-1930 yılları “muhalefetleşme” açısından başarısız bir dönem oldu, “Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası” kapatıldı Takrir-i Sükûn Kanunu ile, “Serbest Cumhuriyet Fırkası” kendini feshetti, “Ahali Cumhuriyet Fırkası” kapatıldı, “Türk Cumhuriyet Amele ve Çiftçi Partisi” kurulma izni alamadı…
CHP kendi içinden de olsa bir “muhalefet” yeşertmenin gayreti nihayetinde “1931” ve “1935” seçimlerinde bazı seçim bölgelerinde eksik aday gösterdi ve bu sayede parti üyesi olmayan bir grup adayın meclise girmesinin önünü açtı, CHP’nin seçeceği ancak CHP Meclis Grubu dışında çalışacak “Müstakil Grup” kurulmasına 1939 yılındaki kongrede karar verildi.
“Müstakil Grup” başkanı aynı zamanda “Cumhurbaşkanı” ve “CHP Genel Başkanı” İsmet İnönü idi…
1939 yılında 21 kişiden oluşan “Müstakil Grup”, parti toplantılarında görüş bildiremiyor ve oy kullanamıyor, meclis toplantılarında ise kendi grup kararları doğrultusunda görüş açıklayabiliyor ve oy kullanabiliyordu, 1943 yılında üye sayısı 35 oldu.
CHP 6’ncı Kurultayı’nda kabul edilen yeni “Müstakil Grup” üyelerinden biri de “Tezer Taşkıran” oldu…
“Kastamonu Milletvekili” olarak 1943 yılında TBMM’ye girdi.
(“Felsefeci, eğitimci, idareci, yazar, sivil toplum örgütçüsü, hak savunucusu” özellikleri ile ülkemizin birçok alanına damga vurdu Tezer Taşkıran…
Siyasi hayatında Kastamonu ve sonrasındaki 2 dönem Kars milletvekilliği ile “kadın, çocuk, eğitim” konuları başta olmak üzere TBMM’nin en çalışkan üyelerinden biri oldu.
Azerbaycan’da 1900’lü yılların başında doğdu…
Ailesi 1910’da İstanbul’a yerleşti.
Baba Prof. Dr. Ahmet Ağaoğlu, kardeşler Milletvekili/Bakan Samet Ağaoğlu ve Türkiye’nin ilk kadın avukatı Süreyya Ağaoğlu ile birlikte ülke kalkınmasına büyük katkılar sunan “Ağaoğlu” ailesinin ferdi olan Tezer Ağaoğlu Taşkıran’ın Kastamonu’ya milletvekili olarak verdiği katkıya baki şükran…
Kastamonu’ya “kadın milletvekili” çıkarma onuru yaşattığı için elbette ayrıca teşekkür.
Tezer Taşkıran’ın hayatın farklı alanlarında başarı sağlamasının ve mücadeleci kişiliğinin oluşmasında aile eğitimi yanı sıra “Ziya Gökalp, Yusuf Akçura, Hamdullah Suphi Tanrıöver, Celal Sahir, Fuad Köprülü, Peyami Safa, Nazım Hikmet” başta olmak üzere dönemin önde gelen düşünce insanlarının evlerinde misafir olmalarıyla oluşan iklimin katkısı var elbette…
Gazi Mustafa Kemal Atatürk ile de ailenin yakın olduğunun altını çizmek lazım.
İstanbul Üniversitesi (Darülfünun) felsefe bölümün bitiren Tezer Taşkıran, öğretmenlik ve müdürlük görevlerinde bulundu, henüz 24 yaşında “Suri ve Tatbiki Mantık” kitabı yazdı, ilerleyen yıllarda 2 adet yurt bilgisi ve bir tane “vatandaş el kitabı”, masal kitapları yazdı, Samet Ağaoğlu ile birlikte Ankara Islahevi’ndeki çocuklar üzerinde yaptıkları çalışma bu alana ilişkin ülkemizde ilk sosyolojik çalışma oldu, “Cumhuriyet’in 50 Yılında Kadın Hakları” kitabını yazdı…
İngilizce basım kitap dahi kaleme aldı.
“Yardımsevenler Derneği” kurucularından, “Türk Üniversiteli Kadınlar Birliği” başkanlarından, “Milli Kütüphane’ye Yardım Derneği” kurucu ve başkanlarından…
“Milli Eğitim Komisyonu Üyesi”, “Avrupa Parlamenterler Birliği Üyesi”, “UNESCO Türkiye Komisyonu Üyesi”.
Yetim ve öksüz çocuklara, engellilere, dul kadınlara, kimsesizlere kon kanat oldu…
Harika Çocuk Kanunu'nun çıkarılmasının mimarlarındandı.
Kadın hakları savunucusu…
Feminist.
4 Mayıs 1979’da İstanbul’da hayatını kaybetti ve Feriköy Mezarlığı’ndaki bulunan Ağaoğlu Aile Mezarlığı'naa defnedildi…
Şad olsun.
“Tezer Taşkıran: Türk Felsefesinin Öncülerinden” kitabının da yazarı olan Dr. Günseli Naymansoy NTV Radyo’da hayatını anlattığı Tezer Taşkıran için “Sezer Hanım bizim Promete’lerimizden. Onu çevresini aydınlatan bir meşale ile simgelemeyi düşünürdüm. Çünkü bunu kadar çok ışık saçmış çevresine.”…
https://soundcloud.com/ntvradyo/z-b-rakan-kad-nlar-11 dinleyebilirsiniz.)
Not: Tezer Taşkıran 1950 yılında CHP’den istifa etti, bir süre bağımsız kaldı, Demokrat Parti’ye katıldı ve milletvekili adayı oldu iki defa Kars’tan ama seçilemedi…
1960 askeri darbesinde ağabeyi Demokrat Partili Samet Ağaoğlu tutuklandı ve müebbetle yargılandı, Tezer Taşkıran ve ablası Süreyya Ağaoğlu gözaltına alındı, sorgulandı.
Türkiye’de ilklere imza atan kızkardeşlerden nasıl bir devlet suçu şüphesi ve korkusu duydu dönemin rejimi!...
1960 darbesinin altını üstünü doğru anlamakla mükelleftir “aydın” kesim.
