Geçen hafta üniversiteler hakkında yazmıştık. Bu hafta yine aynı konudan devam edelim. Öncelikle ülkelere göre üniversite sayıları ve nüfuslarını aşağıdaki tabloda ele alalım. Tabloda görüldüğü gibi Hindistan’da 267,000 kişiye bir üniversite düşüyor. Tablodaki diğer ülkelerde de 100,000 ile 200,000 arasındaki kişiye bir üniversite düşüyor. Türkiye’de ise bu oran 410,221 kişi olarak görülüyor. Bunu Türkiye’de üniversite sayılarının aşırı olmadığı hatta bir miktar daha artırılması gerektiği biçiminde yorumlamak mümkün.

Tablo 1. Üniversite sayıları ve Nüfus

Ülke

Üniversite Sayıları

Nüfus

Nüfus/ Üniversite sayısı

Hindistan

5349

1,428,627,660

267,083

Endonezya

3277

277,534,120

84,691

ABD

3180

334,914,900

105,319

Çin

2495

1,410,710,000

565,414

Brezilya

1264

216,422,000

171,219

Meksika

1139

128,455,570

112,779

Rusya

1010

143,826,130

142,402

Japonya

992

124,516,650

125,520

Fransa

625

68,170,230

109,072

Almanya

461

84,482,270

183,258

Türkiye

208

85,326,000

410,221

Tabi esas mesele akademik personel başına düşen öğrenci sayısıdır. Bunda da Dünya’nın üst düzey üniversitelerine bakıldığında 8 ile 15 kişi başına bir akademik personelin düştüğünü görüyoruz. Örneğin; Oxford üniversitesinde 10,8 öğrenciye; Harvard üniversitesinde 10 öğrenciye; MIT’de 8 öğrenciye; Camebridge 11,5 öğrenciye bir akademik personel düşüyor. Türkiye’de de bu oranı tutturan üniversiteler var. Biraz daha yüksek olan üniversiteler de var. Demek ki Türkiye’de üniversite sayısı yeterli ve hatta bir miktar daha artırılabilir.

Geçen hafta Türkiye’de üniversitelerimizin kalitesinin artış eğiliminde olduğunu ve bu eğilimin artmaya devam edeceğini belirtmiştik. Kastamonu üniversitesinden örnek verelim. THE (Times Higher Education) endekslerine göre üniversitemiz 1501+ bandında yer aldı. UI Green Metric verilerine göre 287.sırada yer aldı. Albany, Arkansas, Western Kentucky, Ontario Tech, British Colombia gibi Dünya çapında tanınmış üniversiteleri ezdi, geçti. Harvard, MIT, Camebridge gibi üniversiteler sıralamada bile değiller. QS sıralamasında 601+ sıralamasında yer aldık. 2023 URAP sıralamasına göre üniversitemiz 2287.sırada yer aldı. Kastamonu üniversitesi, Türkiye’deki 208 üniversite arasında 70. Sırada yer aldı. 2024-25 yılına dair URAP verilerinde ise 63.sırada yer aldık. Daha da önemlisi 2023 yılı sıralamasında 2020 yılı sıralamasına kıyasla Dünya’da 204 sıra yükselmiş olduk. Yani sürekli daha üst sıralara çıkıyoruz. Üniversitemizi durduramıyorlar. 2024 yılı URAP verilerine göre daha Batı’da yer alan bizden daha eski olan Aydın Adnan Menderes, Kadir Has, Özyeğin, Trakya, Afyon Kocatepe gibi üniversiteleri geçmişiz. Sosyal kültürel faaliyetlerde 4; mekanda erişilebilirlikte 24; eğitimde erişilebilirlikte 10 bayrak alarak Türkiye engelsiz üniversite ödüllerinde birinci olduk. Patent şampiyonu üniversiteler sıralamasında ilk 20 arasına girdik (18.sırada yer aldık). Teknofest 2242 Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Yarışması"nın Makine İmalatı ve Otomotiv kategorisinde, Kastamonu Üniversitesi’ne ait Blue Inventor Team (BIT) ekibi Türkiye ikincisi oldu. Scopus tarafından taranan dergiler kaliteli akademik araştırmaları yayınladıkları akademik camiada kabul edilir. Scopus tarafından taranan dergilerde 2019 yılında Kastamonu Üniversitesi’nin 63 yayını varken 2023 yılında bu rakam 202’yi buldu. 2024 yılında da daha dokuzuncu ayda 250’yi geçtik. Bu açıdan rektörümüz Prof.Dr. Ahmet Hamdi Topal, rektör yardımcılarımız Prof.Dr. Ömer Küçük ve Prof.Dr. Mehmet Atalan’ı tebrik ederim. Geçen hafta yeni kurulan üniversitelerin iddia edildiği gibi başarısız olmadığını, aksine başarılı olduklarını belirtmiştim. Kastamonu Üniversitesi’nin de kazandığı başarılar da bunu ispatlıyor. Demek ki Türkiye’de yeni kurulan üniversiteler de başarılı… Zaman geçtikçe kurumsal başarılarını daha da artıracaklar.

Bazıları “Sadece Kastamonu Üniversitesini örnek verdin, ya diğerleri” diye fitne sokmaya kalkışabilir. Bir başka örnek olarak komşumuz Bartın Üniversitesi’ni verelim. THE (Times Higher Education) endeksine göre Bartın Üniversitesi Dünya sıralamasında 1000-1200 arasında yer aldı. Bartın Üniversitesi de aynen Kastamonu üniversitesi gibi URAP sıralamasında yerini son üç yılda sıralamasını epey geliştirdi (233 sıra). TÜBİTAK’a göre ihtisaslaşma hedeflerini kapsayan 27 araştırma alanında en iyi üniversiteler arasında girdi ve iki alanda Türkiye birincisi oldu.

Kastamonu ve Bartın üniversiteleri gibi başka üniversiteler de var. Karabük, Hitit ve niceleri… Bugün Afrika’da en çok tanınan Türk üniversitesi komşumuz Karabük üniversitesi. Karabük üniversitesinden mezun olan gençler Afrika’da önemli siyasi görevlere yükseliyorlar, aralarında bakan olanlar bile var. Malum gazetemizin de bir yer sınırı var. Tüm üniversitelerimizi tek tek sıralayarak on sayfalık bir yazı yazamayız. Türkiye’nin genç ve orta yaşlı üniversitelerinin başarısına TURKOVAC örneği vererek devam edelim. Türkiye’de Covid19’a karşı geliştirilen TURKOVAC aşısı Kayseri Erciyes Üniversitesi’nde geliştirildi. Dünya’da bilinen bir sürü üniversite varken sadece 50 yaşında bile olmayan (kuruluş: 1978 yani 46 yaşında) Erciyes üniversitesi bunu başardı. Covid19’a karşı aşı geliştiren ülke ve üniversite sayısı onu geçmez ama Erciyes bunu başardı.

Sonuç olarak YÖKAK ve üniversite yöneticilerimizin çabaları sayesinde üniversitelerimiz Dünya sıralamalarındaki yerlerini geliştirecek ve ülkemizi daha ileriye taşıyacaktır. Önceki yazılarımda belirttiğim gibi Oxford üniversitesi anasının karnından Oxford üniversitesi olarak doğmadı (diğer Dünyaca ünlü üniversiteler için de geçerli). Zaman içerisinde kurumsal öğrenme gerçekleştirdi, kendisini geliştirdi, sürekli iyileşme ilkesi ile günümüze ulaştı.

Prof. Dr. Serkan DİLEK

Kastamonu Üniversitesi