Kim Ne Kadar Kazanıyor?

Sosyal Medyada (İnstagram) karşıma bir site çıktı. Sitede insanlar ayda ne kadar kazandıklarını bankaya yatan maaşlarına dair dekontlar ile paylaşıyorlar. Site yönetimi de KVKK gereği kişisel bilgilerin olduğu yerleri kapatarak paylaşıyor. Benzeri birkaç site daha buldum ve bu sitelerden mesleklerden ne kadar kazanıldığını aşağıdaki tabloda sizlerle paylaştım.

İş	Maaş	Ek gelir	Toplam
Yazılım Geliştirme	135,000	Özel Sigorta + yemek (10,000)	145,000
Siirt Uzman doktor	217,000	yok	217,000
5 yıldızlı Otel yiyecek içecek servisi	26,600	Mesai + Bahşiş (7000-10,000)	36,000-45,000)
Elektrik teknisyeni	36,000	Mesai (h.sonu:2500) + Devamlılık primi	44,000-45,000
Uçak Bilet acentesi müşteri temsilcisi	22,000	Mesai + Prim (18,000-20,000)	42,000-44,000
Rüzgar enerjisi sektöründe bölge müdürü	105,000	Şirket aracı + Yemek + Prim + Özel Sağlık sigorta	120,000-130,000
Alaçatı restaurant garson	40,000	Bahşiş +yatacak yer + Yemek	65,000-75,000
Güvenlik görevlisi	39,000	yok	39,000
Satış danışmanı	26,000	Yol (2000) + Prim (2500-3000) + yılda iki ikramiye + Hediye Çekleri	39,000
Boyacı çırağı	50,000	yok	50,000
Tıbbi Sekreter	76,000	yok	76,000
CNC operatörü (havacılık savunma sanayi)	60,000	Mesai (haftasonu) + yol	130,000
Havaalanı personeli (uçak mühendisliği mezunu)	33,000	Primler + Yemek kartı	40,000-45,000
Hayvancılık (süt, buzağı besleyip kesmek)	120,000	yok	120,000

Şu sonuçlar karşımıza çıkıyor.

1- Düşük maaşlı işlerde yan haklar (yemek, yol, mesai ücreti, prim vb) aracılığıyla kişilerin kazancı artıyor. Minimum kazanç 40,000 TL civarına çıkıyor. Yani asgari ücret pek geçerli değil. Garsonluk, bulaşıkçılık gibi düşük gelirli işlerde bile kazanç 40,000 TL civarına çıkıyor. İşyerlerinin SGK primlerini düşük ödemek amaçlı asgari ücret ödedikleri iddiasını ciddiye almamak gerekli. Turistik yerlerde garsonluk biraz fazla kazandırıyor ama işin mevsimlik olduğunu yani yılın yaklaşık yarısında iş olmadığını dikkate alalım.

2- Özel sektörde minimum ücret ile maksimum ücret arası fark fazla. Yani satış danışmanı, güvenlik, garsonluk gibi mesleklerde aylık kazanç 40,000 TL iken yazılım geliştirme, CNC operatörlüğü, bölge müdürlüğü gibi işlerde 120,000 TL üzeri kazanç elde ediliyor. Kamu sektöründe minimum ücretler 50,000 TL ile maksimum kazanç 110,000 TL arası değişiyor. 110,000 TL maaşı da kaymakam vb makam sahipleri kazanabiliyor. Kamuda profesör maaşı bile 90,000 TL civarı.

3- Gençler, tarım ve hayvancılıktan uzak duruyor ama kazanç 120,000 TL ile belirtilmiş. Yani Profesör, kaymakam gibi üst makam sahiplerinden bile daha iyi kazandırabiliyor. İş biraz zor ama kazancı da iyi. Köyde işini bırakıp şehirde güvenlik elemanı olan gençlere de selam.

4- Tıp sektörü iyi kazandırıyor. Bunun nedenini işgücü talep ve arzı ile açıklayalım. Bu sektörde işgücü arzı fazla değildir. Doktor olabilmek için üniversite sınavında %1 ile %2’lik dilime girmek gerekli. Bu her yiğidin harcı değil. Sonra üniversitede normal lisans 4 sene iken tıp 6 sene ve dersler de daha zor. Yani iktisat, işletme okuyan öğrenciye öğretim üyelerinin sınavda sordukları ile tıp öğrencisine sorulan sorular aynı zorlukta değil. Dolayısıyla tıp fakültesini bitirip mezun olan kişi sayısı az. Yani işgücü arzı az. Buna karşılık doktor talebi yani işgücü talebi de fazla. Özellikle COVID19 sonrasında tıp sektörüne talep arttı. Doktor talebi fazla ama doktorluk yapabilecek kişi sayısı az ise ne olur? Ücretler artar. Yukarıda kişinin Siirt gibi fazla çalışılması tercih edilmeyen doğu ilinde olduğunu da dikkate alalım. İstanbul ile Siirt aynı ücreti verirse hiçbir doktor Siirt’te çalışmaz. Bu nedenle bazı illerde ücretler biraz daha yüksek olur.

5- CNC operatörünün aylık gelirinin 130,000 TL olduğu görülüyor. Son yıllarda Sanayi sektöründe kazançların yüksek olduğu vakıa. Aileler çocuklarını sanayiden uzaklaştırınca sanayide çalışacak usta sayısı yani işgücü arzı azaldı. İşgücü arzı azalınca da gelirler arttı.

6- Eskiden Avrupa ve ABD’de insanların karı-koca çalıştıklarını konuşurduk. Maaşlar şimdi ailecek çalışmayı mecbur hale getirmiş gibi görünüyor. Kadınların işgücüne katılımı da %37’lere çıktı. Şöyle düşünün. Özellikle büyükşehirlerde 15,000 TL altı kiralık ev bulmak çok zor. Erkeğin maaşı 40,000-45,000 TL bandında ise evde kadının da çalışması mecburi olmaya başlıyor. Bu nedenden ötürü Avrupa, ABD’de olduğu gibi kadınların işgücüne katılımını artıyor.

7- Uçak mühendisliği gibi havalı bir bölümden mezun genç, havaalanında normal personel olarak çalışıyor ve aylık kazancı da elektrik teknisyeni ile aşağı yukarı aynı. Yani üniversite okumayıp meslek lisesinden elektrik teknisyeni olarak ayrılsa aynı aylık kazancı elde edecekti ve hayata da 4 sene erken başlayacaktı. Son sene üniversite sınavına giriş yapanların sayısı düştü. Bu düşüşü böyle yorumlamak gerekli. Gençlerin bir kısmı “4 sene okuyup aynı maaşı alacaksam neden kendimi 4 sene daha sıkayım” diye düşünüyor.

8- Şimdi İnstagram sitelerinde bulamadım ama inşaatlerde günlük yevmiyenin 2000 TL ve üzeri olduğunu duymuştum. Yani 25 gün çalışan ortalama bir inşaat amelesi 50,000 TL kazanıyor. Yemek, yatacak yer de işverene ait. Duvarcı, betoncu gibi işlerde kazanç daha da fazla. Bu da gördüğünüz gibi pek çok işten daha fazla kazandırıyor. Bir zamanlar inşaat sektöründe kazananlara toplum düşük kazandığı için acıyordu. Hatırlayın İbrahim Tatlıses inşaat sektöründe idi.