İster eski tabir ile “batının doğusu” diyelim ister ters çevirerek “doğunun batısı” diyelim, fark etmiyor, ekonomik kalkınma ve sosyal gelişme haritasındaki ikametgahı bu Kastamonu’nun…
O kadar kopuk ki “batı” istikametinden Kastamonu ve iki komşusu (Çankırı ve Sinop), hemen önlerindeki sırada yer alan İç Anadolu illeri bölgesi (TR71) ile aralarındaki endeks değeri puanı farkı “111”, net bir “kopuş”.
İç Anadolu Bölgesi kümesi “TR71” (Kırıkkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir, Kırşehir) ile bile aradaki makasın “dağlar” kadar açık olması…
Kabul edilebilir bir “coğrafik mesafe” olamaz.
Ki…
Komşusu Çorum’un kümesi “TR83” (Samsun, Tokat, Çorum, Amasya) “5” ve “TR81” (Zonguldak, Karabük, Bartın) kümesinden “4” basamak geride kalması da keza “kabul edilebilir izan mesafesinin” epey dışında Kastamonu ve iki komşusunun.
El insaf…
“TR72” bölgesinin (Kayseri, Sivas, Yozgat) “6” basamak gerisinde “TR82” bölgemiz.
Lafla olmuyor…
Tablo ortada.
“Kastamonu, Çankırı ve Sinop” kümesinin “Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova” kümesi ile arasındaki endeks değeri farkı “1474”…
Vah Kastamonu vah.
(“İl SEGE-2025” yazı dizimizin bugünkü “şaheseri” Düzey-2 bölgelerinin ekonomik kalkınmışlık ve sosyal gelişmişlik hikayesi üzerine…
Ölmüş de ağlayanı olmayan Kastamonu!
Endeks değerlerinde ortaya çıkan doğal kırınımlar dikkate alınarak, iller “6” gelişmişlik kademesinde, Düzey-2 bölgeleri ise “4” gelişmişlik kademesinde tasnifli…
Bir nevi farklı klasmanlardan oluşan lig statüsü.
“Kastamonu, Çankırı, Sinop” illerinin oluşturduğu “TR82” Düzey-2 Bölgesi “4” kademeli ligde “-0,268” endeks değeri ile 3’üncü kademede yer alıyor…
“26” Düzey-2 Bölgesi içindeki sıralaması ise 19’unculuk.
20’nci sıradan başlamak üzere alttaki Düzey-2 bölgeleri “TRB1” (Malatya, Elazığ, Bingöl, Tunceli), “TRA1” (Erzurum, Erzincan, Bayburt), “TR63” (Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye), “TRC3” (Mardin, Batman, Şırnak, Siirt), “TRC2” (Şanlıurfa, Diyarbakır), “TRB2” (Van, Muş, Bitlis, Hakkari), “TRA2” (Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan)…
Kastamonu ve 2 komşusu ekonomik kalkınma ve sosyal gelişmişlik düzeyinde geçe geçe sadece “doğu” ve “güneydoğu” illerini gerilerinde bırakabildiler 2025’te de.)
(“İl SEGE-2017” ile “İl SEGE-2025” çalışmalarında kullanılan yöntem ve değişkenlerin büyük ölçüde örtüşmesi gerek il gerek Düzey-2 bölgelerinin “8” yıllık kıyasını geçerli kılıyor…
İdareyi maslahatçıların pek hazzettikleri bir durum değil haliyle bu kıyas.
Bu karşılaştırma sonucunda 33 ilin gelişmişlik sıralamasında görece yükselme kaydettiği, 35 ilin sıralamasında gerileme yaşadığı, 13 ilin ise konumunu koruduğu görünüyor…
İllerin zaman içindeki gelişim dinamiklerinin izlenmesi açısından son derecek kıymetli bir veri seti.
SEGE’nin iller yanı sıra “Düzey-2 İstatistiki Bölge Birimleri” bazında da hesaplanmış olması sayesinde “bölgeler arası gelişmişlik düzeyleri” de kıyas olanağına sahip olunmuş oluyor…
Nitekim her bir bölgenin de gelişmişlik sıralaması ile kademesi belirli bu sayede.
Nasıl mı?...
“Düzey-2 bölgelerine ilişkin endeks değeri hesaplanırken illerin nüfusları dikkate alınmıştır. Bu kapsamda her ilin bölge nüfusu içindeki ağırlığı, endeks değeri ile çarpılarak bölgesel endeks değeri elde edilmiştir… Endeks değerleri Düzey-2 bölgeleri bazında incelendiğinde, bölgeleri oluşturan illerin sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeylerinin homojen bir dağılım göstermediği, bu nedenle bazı bölgelerde sıralamada üst düzeyde yer alan bir ilin, bölge ortalamasını yükseltmesine karşın diğer iller nedeniyle bölge sıralamasının daha alt seviyeye çekebildiği görülmektedir.”
“İl SEGE-2017” sonuçlarına kıyasla İl SEGE-2025’TE “8” bölge sıralamada yükseliş gösterdi, “5” bölge geriledi, sadece “TR81 Düzey-2 Bölgesi” (Zonguldak, Karabük, Bartın), 2017’de yer aldığı ikinci kademeden bu çalışmada üçüncü kademeye gerileyerek kademesinde değişim yaşanan tek bölge oldu…
“İl SEGE-2017 çalışmasıyla karşılaştırıldığında, iller ve bölgeler düzeyindeki kademe değişikliklerinin sınırlı kaldığı görülmektedir. İller arasında yalnızca Mersin ve Nevşehir birer kademe yükselirken, sekiz ilin birer kademe gerilediği tespit edilmiştir. Bölge düzeyinde ise yalnızca tek bir Düzey-2 bölgesinin kademesinde aşağı yönlü bir değişim yaşanmıştır.”)
(“Gaziantep, Adıyaman, Kilis” illerinin oluşturduğu “TRC1” Düzey 2 Bölgesi “Kastamonu, Çankırı ve Sinop” bölgesinin “2” basamak üzerinde…
Aradaki endeks değeri farkı “168”.
TRB1 bölgesinin (Malatya, Elâzığ, Bingöl, Tunceli) TR82’yi geçmesine “ramak” kaldı 2025’te, aradaki endeks değeri farkı “43”, “burun farkı”…
Bir sonraki SEGE’de “Kastamonu, Çankırı ve Sinop” kümesi 20’nciliğe düşer mi düşer?
Hatta 21’inci sıra bile “göz kırpıyor”…
“TRA1” (Erzurum, Erzincan, Bayburt) ile aradaki endeks değeri farkı sadece “52”.
Dikkat ederseniz “yukarı çıkar mı” ihtimalinin “satın alınır” tarafı yok…
“Kastamonu, Çankırı, Sinop” daha ne kadar aşağı basamaklara düşer üzerine tüm bahis.)
