Her bin kişide ölüm sayısının “10” üzerinde olduğu Türkiye’de tek il var, “10.4” ile “Kastamonu”, en yakın “rakip” ölüm sayısında anca “10.0” seviyesinde…
Hamasetin belini kırarken edilen tumturaklı “bölge merkezi” lafzını geride bırakan bir “liderlik başarısı” bu.
“Açık ara” Türkiye şampiyonu Kastamonu…
Sebeplerine kafa yoran idareyi maslahat gösterin gösterebilirseniz.
Kabullenilmişlik…
Razılık.
Muhabbette adı geçmeyen kavram…
Vurdumduymazlığın gedik açılmayan suru.
Kastamonu’yu “kaba ölüm hızı” kulvarında liderliğe götüren etken eğer “yaş almış nüfus yoğunluğu” olmuş olsa idi yek başına, Türkiye’nin “en yaş almış nüfusa sahip” ili Sinop’un (10.0) Kastamonu’yu geride bırakması gerekirdi, keza yaş almış nüfusta üçüncü sıradaki Giresun’un ölüm hızının da (9.4) ikinci sıradaki Kastamonu’ya epey yaklaşık olması gerekirdi…
Sorun “yaş almış nüfus” değil besbelli.
“Kaba ölüm hızı” ne ki?...
“Belirli bir toplumda belirli bir süre içinde gerçekleşen ölüm sayısını esas alan kaba bir hızdır.”
Formül basit…
Toplam ölüm sayısı bölü toplam nüfus.
Misal…
Hakkari’de “2.2”.
Karabük “7.9”…
Bartın “8.5”.
“Vade dolmuşsa” şeklinde başlayan cümleleri bir kenara koyalım mı?…
Kastamonu’nun ölüm hızı çıtasının niçin yüksek olduğunu anlamaya çalışalım.
Elbette “yaş almış nüfus yoğunluğu” tahtanın en başına yazılsın mı yazılsın…
O halde yaş almış nüfusun sağlık başta olmak üzere “sosyal” yaşamına “hak” ettikleri ve “gerek” haller başta olmak üzere ne oranda (klasikleşmiş tabirle) “dokunuluyor”?
Kastamonu’da bakanlık kurumlarının ve yerel yönetim mekanizmasının “yaş almış nüfusu” odak alarak sahaya (çokça ve sürdürülür) hizmet götürmesi gerekmez mi?...
Kastamonu idareyi maslahatı “yaş almış nüfustan” (bi)haber mi?
Kaldı ki…
Ölüm hızına gaz veren sadece “yaş almış nüfus” kesiti değil, “genç ölümler” de var, “dolaşım hastalıkları” neden lider Kastamonu’daki sağlık sorunları klasöründe?
(Önceki İl Sağlık Müdürlüğü döneminde tam da Kastamonu’nun kaba ölüm hızını anla(t)maya yönelik Türkiye’ye örnek olacak bir emek vardı ki, mevcut dönemde devamı gelir gelmez, Kastamonu için hakiki bir olanaktı…
Farkına varan idareydi o.)
Kastamonulunun “psikolojisi” nasıl?...
“Stres, tedirginlik, özgüvensizlik” katsayısı ne?
İntihar sürekliliğinin nedenleri?...
Aynı gün 3 intihar olur mu el kadar ilde?
Kastamonu mutfağı ne oranda sağlık(sız)?...
Ölüme hız katan etkenler içinde mi?
Kastamonu her bin kişiye düşen ölüm hızında Türkiye lideri…
Kabullenecek miyiz?
Üniversite nerede?...
Bilim konuşsun, yazsın, duyursun.
(İlgilisine link…
https://cip.tuik.gov.tr/?il=37)
Not: Kastamonulu “evlenme hızı” kulvarında “negatif” seyirde yol alan illerden biri…
Bu da bir “sosyolojik” vakıa.
Her bin kişide Kastamonulunun evlenme hızı “5.43”…
5’li dilimde olan diğer iller “Çankırı, Sinop ve Edirne”.
Gerçi en düşük kompartıman “4” kulvarı…
“Tunceli, Gümüşhane, Bayburt, Ardahan”.
Dikkat ederseniz hem “5” hem de “4” seviyesindeki iller küme halinde…
“Sosyoloji” bu.
“Hızlı” illerde “küme”…
En yüksek evlenme hızına sahip (7.76) Adıyaman’ın komşu illeri de bu seviyedeler.
Kastamonu’yu anlamak için “toplam doğurganlık hızı” ve “kaba doğum hızı” verilerini de içeren “nüfus ve demografi” bilgisine vakıf olmak gerekiyor…
Aksi halde “hamaset, hamaset, hamaset”.
