Kastamonu Ü Eğitim Fak. Öğretim Üyesi Prof. Dr. Eyüp Akman, yakın dönemde ilimiz halk şairleriyle ilgili çok önemli cönk, yazma eserlere ulaşıp değerli araştırmalar yayımlandı. Âşık Kemâlî, Âşık Meydanî, “Âşık Fevzi, Âşık Haykuru üzerindeki çalışmalarından zaman zaman köşe yazılarımızda söz etmiştik. Bunlardan, yeni sayılabilecek 2024 ürünü bir makaleye biraz geç de olsa yeni değinebildiğimiz için (rahatsızlığımız dolasıyla) biraz üzgünüz. Söz konusu makalenin künyesi şöyle:
Akman, Eyüp; “Kastamonulu Âşık Kemâlî ve Oğlu Âşık Hasan Hakkında Yeni Bilgiler”, TÜRKBİTİG Kültür Araştırmaları Dergisi, C 4, S 1, 2024, s.1-7.
Bu makale; Âşık Kemâlî’nin Doç. Dr. Sagıp Atlı tarafından Divançesi’nin yayımlanması (2017) ile Âşık Meydanî ve Âşık Fevzi yazmalarının Prof. Akman tarafından görülüp incelenmesi bakımından da ayrı bir öneme sahiptir.
Az önce belirttiğimiz gibi, makaleyi inceleyici gözle okumak için ancak zaman bulabildik. Gurur Kaynağımız Araçlılar kitabımızı (Prof. Akman’la) grafikere teslim edince bu imkâna kavuşmuş olduk.
Rahmetli ağabeyim Özdemir Tan’la Gurur Kaynağımız Kastamonulular’ı (Ankara 2004-2015, 10 Cilt) baskıya hazırlarken Âşık Kemâlî (1821-1892) ve oğlu Âşık Hasan (1856-1989)hakkında sınırlı bilgiye sahiptik, bunları kullanmıştık. Prof. Akman’dan, mezarıyla ilgili bir araştırma yapılması ricasında bulunmuş, mezarının Ahmet Dede Mezarlığı’nda kayıp olduğu bilgisine üzülerek erişmiştik. Kastamonu gazetesindeki köşemizde “Âşık Kemâlî’nin Mezarı Kayıp” (10 Ocak 2013, s. 4) başlıklı bir yazı (Kültür Evreni, S 23,2015) yayımlamıştık. Arkasından dostu Meydânî’nin mezarının kayıp olduğu anlaşıldı. Doğa Kültür Köyü’nde birer sembolik mezar yaptırılmasını da aynı yazıda önermiştik.
2017 yılında Dr. Sagıp Atlı’nın (hemşehrimiz) Kastamonulu Âşık Kemâlî ve Divançesi kitabı yayımlanınca “Aşık Kemâlî Nihayet Layık Olduğu Esere Kavuştu” başlıklı köşe yazımızı aynı gazetede (13 Mart 2017, s.2) yayımlamış, mezar önerimizi tekrarlamıştık. Olabildiğince geniş, yayımlanmış bir Âşık Kemâlî Bibliyografyamız da vardır. Bunları, Prof. Dr. Eyüp Akman’a hatırlatmak için yazmadık. O, yeni bilgilerin peşindedir. Her yazının amacı farklıdır. Biz artık ömrümüzün bilanço dönemini yaşıyoruz. Makaleyi okuyunca; “Biz Âşık Kemâlî ve oğlu için ne yapmışız?” diye sorduk kendi kendimize. Çok şükür, epeyce çalışmışız. Asıl önemlisi; bilmeden, farkında olmadan meğer Âşık Hasan’ın oğlu ve torunlarından söz etmişiz. Prof. Dr. E. Akman’dan öğrendiğimize göre Kastamonu’da öğretmenlik yaparken kendisini hem eğitimci hem de müzisyen olarak tanımakla bahtiyar olduğumuz Hasan Safi Ulaştır (1926-1980) Âşık Kemâlî’nin torunu, Âşık Hasan’ın da oğlu imiş meğer. Gurur Kaynağımız Kastamonulular’da (Ankara 2010, C VIII, s. 133-134) İlkokul/Sınıf Öğretmeni; İlçe İlköğretim Müdürü Hasan Safi Ulaştır Ailesi başlığı altında yer almış. Babası Mehmet Nasih Bey, annesi Aliye Hanım, doğum ve ölüm tarihi, Prof. Akman’ın 2024 tarihli yazımında açıkladığı şecereyle bire bir ötüşüyor. Ağabeyimle iyi görüşürlerdi. Çocuklarını çok iyi yetiştirmişti. Kastamonu’dan sonra emekli olmadan son görev yeri İstanbul Valiliği Millî Eğitim Müdürlüğü Özel Kalem Müdürlüğüydü. Dedesi ve babasını iyi bilseydi mutlaka söz ederdi. Eşi meğer gerçeği biliyormuş.
Gurur Kaynağımız Kastamonulular’ın IV. Cildinde (Ankara 2005, s. 133-135) dedesi, Âşık Kemâlî’den epeyce uzun, babası Âşık Hasan’dan da çok kısa söz etmiş, Âşık İhsan Ozanoğlu’na bağlama çalmayı öğrettiğini de belirtmişiz. Kendisi de birkaç müzik aletini çalan Hasan Safi Bey, üç oğlunu (İsmail Tayfun, Mehmet Bora, Mehmet Sefa) teşvik edip Kastamonu Lisesinde üçlü orkestralarının Zambaklar adıyla Altın Mikrofon Yarışmasına katılmasını sağlamıştır (1965). Beybonlar adıyla katıldıkları 1968 Yarışması’nda M. Sefa Ulaştır birinci oldu. Artık Türkiye’nin en tanınmış bateristiydi. Yıllarca ünlü orkestra ve solistlerle binlerce konsere katıldı. CD, kaset, plak doldurdu. Beybonlar’ın Gelin Ayşem/Nenni adlı 45’lik plağı İstanbul Kağıthane’de 1969 yılında kaydedilip önce İstanbul’da piyasaya sürüldü. Öylesine beğenildi ki 2005’te Hollanda’da, 2015 yılında da İspanya’da da yayımlandı. Bu olaydan Kastamonu gazetesinde (15 Şubat 2017, s. 2) “İspanya ve Hollanda’da Kastamonu’nun Sesi “ başlıklı köşe yazımızda da söz ederken, Âşık Kemalî bağını bilmiyorduk. Ne yazık ki kendisini 18 Ekim 2020 tarihinde kaybettik. Cenazesi Balıkesir Edremit Zeytinli Köyü Mezarlığı’nda toprağa verildi. Hakkında Kastamonu gazetesinde “Türkiye’nin En Ünlü Bateristi M. Sefa Ulaştır’ın Ardından” (3 Kasım 2020, s. 2) başlıklı bir yazı yayımladık. O tarihte de Kemâlî Âşık Hasan bağını bilmiyormuşuz. Prof. Dr. Eyüp Akman 2024 yılında bir çok karanlık sayfayı aydınlattı. Öğretmen Hasan Safi Ulaştır’ın 92 yaşındaki eşi Nimet Hanım’la dahi konuşup ailenin Âşık Kemâlî ile bağının tespit edilip şeceresinin çıkmasını sağladı.
Makalenin sonuç bölümünden öğrendiğimize göre; “Âşık Kemâlî,1821 değil 1827 doğumludur. Babası İbrahim, Tımarlı Sipahi olup 1795-1845 yılları arasında Kastamonu Kırkçeşme semtinde yaşamıştır. Oğlu Âşık Hasan’a ait şiir bulunamamıştır. Ozanoğlu, çocuk yaşlarında kendisinden bağlama öğrendiğini yazmıştır. Bu da âşık olduğunu göstermez. Biz de Prof. Akman’ın görüşlerine katılıyor, yeni belge çıkıncaya kadar, Kastamonu Halk şairleri içine Âşık Hasan diye bir şairi almıyoruz. Prof. Dr. Eyüp Akman’a şükranlarımızı sunuyoruz. Erzurumlu Emrah ki, Kastamonu’da yaklaşık 8 yıl kalmış, Kemâlî’yi yetiştirmiş, mahlasını vermiştir. Prof. Akman, önce 2010, 2011 yıllarında iki kez basılan Kastamonu Kaynaklarında Erzurumlu Emrah kitabıyla Türkiye ve Türk dünyasında adını duyurmuştu denilebilir. O kitap, önüne ne yollar ne yollar getirmedi ki!
Bu olay dolayısıyla Kültür ve Doğa Köyü’ne yapılmasını önerdiğimiz Âşık Kemâlî, Âşık Meydanî anıtmezarlarını bir kez daha ilimiz yöneticilerine sunmak istiyoruz. Aileleri razı olurlarsa; Âşık Fevzi, Ozanoğlu, Yorgansız Hakkı Çavuş’un mezar nakilleri de yapılabilir. Nur içinde yatsınlar. Kemâlî’nin soyu Ulaştır ailesi (kendisi ve baterist oğlu öldü) fertlerini de saygıyla anıyoruz.
