İLİ KASTAMONU
İLÇESİ PINARBAŞI
Pınarbaşı ilçesi ve çevresinde çok sayıda mağara vardır. Drahna, Ayahna, Çöme ve Zarı civarındaki bu mağaraların bazıları insan eli ile, bazıları kireç taşlarını suyun oyması ile, bazıları yer altı suları vasıtası ile, bazıları kışlak için, bazıları dini inançlar için, bazıları da bu bölgede yaşayan hayvanların kaya diplerini oyulması ile oluştuğu bilinmektedir.
Bunlardan çok azı günümüzde turizm amaçlı olarak ziyaret edilmektedir. Çok sayıdaki bu mağaraların kısa bilgisi ile sıralamak istiyorum. Yerlerini tam açıklamak istemiyorum. Bu mağaraların çoğu Küre Dağları Milli Parkı sınırları içinde bir çoğu da milli parkın sınırları dışında bulunmaktadır. Bunun nedeni ise kaçak kazılar ile talan edilmesinden çekindiğim için. Çünkü güvenliği ve korunması henüz mümkün değil. Bu nedenle sadece halk arasında söylenmekte olan isimleri ve yakınlarında bulunan yerleşim yerleri ve bu yerlerin eski isimleri ile sıralanmış ve parantez içlerine bu yerleşim yerleri yazılmıştır.
Alaman Mağarası (Sümenler köyü), Kaval Mağarası (Doğankaya köyü), İğde deliği mağarası (Yamanlar), Bünyükkaya ini (Kayadibi köyü), Buzluk İni (Çuhadar), Çıngır İni (cidella) Su İni ( Azdavay), Ağzı Büyük İn (Azdavay) Çatak ağzı mağarası (Azdavay) Medil Mağarası (Azdavay) Yedi dönmeli İn (Azdavay) Ruşen kaya (Azdavay), Kız Kayası, Azdavay) Türbe tepe ayı ini (Azdavay) Sivirce kaya ini (Azdavay) dölük kaya (Azdavay), Su Batağı (Zoni Köyü), Döngel Yanı mağarası (Sümenler), Yumru Çal mağarası (Horma Kanyonu Kayası), Yarasa İni Mağarası (Sümenler) , Arpa tarlası İni (Zelle), Top Meydanı Mağarası (Sümenler), Medil ini ( Örencik) Nalçak Mağarası (Yukarı dere) Mürsili mağarası (Horma Kanyonu Yakını), Arpa Tarlası Kuyusu (Zelle Köyü), Düden Mağarası (Aşağı Çerçi Köyü) Yarasalı İn (Sümenler), Su Çukuru İni (Azdavay), Şelale İni (Ilıca) Toprak İni (Ilıca) Kapaklı Kaya Mağarası (Horma Kanyonu kayası), Ürkülük Mağarası (Sümenler) Atak Mağarası (Çavuşlu köyü), Bacaksızın mağarası (Arıt Çöp Bey), Buzluk Mağarası (Karafasıl Sarma), Buzlu İn (Çuhadar), İğde Deliği (Yamanlar), Gürlük Mağarası (Pınar Başı), Kaya Dibi İni (Valla Köyü), Sinekli İn (Armutlu), Dipsiz Kuyu (Sipahiler), Gök Deliği (Pınar Başı), Mantar Mağarası (Sümenler), Sırtlı İn ( Kara Fasıl), Ayak kabı kuyusu (Sümenler), Çukur İn (Yamanlar), Böğüg Gaya Dölüğü (Alçılı Üstü), Buz Kuyusu (Kerte), Büyük ayı İni ( Sümenler), Çıngıraklı Kuyu Mağarası (Ulu Yayla) Çatakağzı mağarası (Ahat ), Çengelli Kuyu (Kerte), Çıngıraklı İn (Alçılık), Eşek İni Mağarası (Yamanlar), Ejderha mağarası (Yamanlar), Gâvur İni Mağarası ( Çovurma), Ilvara Mağarası günümüzde Ilarini deniliyor (Yamanlar-Sümenler), Döngel dibi İni (Sümenler) Çıngır Kuyu (Kurtgirmez), Kırkbasak mağarası ( Örencik), Sıçan İni (Yukarı dere), Çıkrık Kayası (Sümenler), Kapaklı Kuyu Mağarası (Sümenler), İn Kovuğu (Göktepe), Garubet Tepesi İni (Dizdarlı), Gökdeli Mağarası (Zarı), İnönü mağarası (Ayahna), Gürlük Mağarası (Çöme), Kokurdan İni (Alçılık), Kadın Harmanı (Drahna), Büyük İn ağzı (Zarı), Eşek Çukuru (Uzla), Gölcüklü in (Alçılı), Kaya Arkası İni (Armutlu), Garagış İni (Çöme), Kılıçlı mağara( Çamdibi), Gına Gayası ( Esenköy), Kuş Kayası İni (Göksu), Çakılıkapı (Alçılı), Kadı Harmanı İni (Kokurdan), Dağlı kuyulucu veya Dipsiz Kuyu (Dağlı), İn Türbesi (Veray), Çıkır Kapı (Sümenler), Çavurma mağaraları –toplam yedi adet mağara(Uzla), Balcak mağarası (Esenköy), Kokurdan mağaraları toplam üç adet (Armutlu), Gavur evleri kayalığı (Çamkışla), Medil İni (Muso Köyü)
Ayrıca buna benzer civarda çok sayıda mağara bulunmaktadır. Bunların çoğu tarihi olarak araştırılması ve incelenmesi gerekmektedir. Civarda çok sayıda Tarihi bilinmeyen ev kaya mezarları harabeler Türbe olarak bilinen yerler de vardır. Sarı Yolu Harabeleri gibi, Herküles Mağarası gibi, Kamela mağarası gibi, İnsan eli ile yapılan tapınaklar ve adak kesim yerleri gibi, yine bölgedeki yaban hayvanların kışı geçirmek üzere buldukları inleri kendi lerine göre kullanılır hale getirdikleri yerler gibi.
Ayrıca Başta Pınarbaşı olmak üzere Azdavay, Cide, Şenpazar üçgeni içerisinde de çok sayıda mağara veya halk ağzı ile in mevcut olup mağaralar konusunda gerek bilimsel inceleme yapmak isteyenler ve gerekse bu bölgede mağara turizmi yapmak isteyenler hem milli parklardan izin almal hem yerel güvenlik güçlerinden ve yönetimlerden izin almak sureti ile bölgeyi çok iyi bilen Alan klavuzları eşliğinde buralar gezilip görülebilir. Ziyaretler için çok özel donanımlara ve bu konularda bilgili olmaya ihtiyaç vardır. Geziler yaz aylarında yapılmalıdır. Çünkü bu yerler kış aylarında yaban hayvanların kış uykusuna yattığı yerlerdir. Yaz aylarında bölgenin endemik bir türü olan ve çok zehirli olan engerek yılanların yaşadığı bölgelerdir. Bu yılanı sokması durumunda yirmi dakika gibi kısa bir sürede öldürmektedir. Bu bölge sağlık kuruluşlarının araç ve gereçleri ile ulaşamadığı yerlerdir.
Zühtü Aslan
