Aralarına duvar örmek yerine, birbirlerine köprü olan kadınlar..
Tarih 19 Mayıs 1919… Samsun sahili; bağımsızlık isteğine karışan dalga sesleri ile yankılanıyordu.
Tarih 19 Mayıs 2025…Tüm yurtta gençler, gözleri ışık ışık ve yüreklerinde bayram coşkusu ile kutlamalara katıldılar.
Gençlik ve Spor Bayramı haftasındayız. Bu özel günlerde Kastamonu; çok anlamlı bir etkinliğe daha ev sahipliği yaptı. İlknur Güntürkün Kalıpçı'nın, 23’ü Türkiye’de olmak üzere 115 kez sergilenmiş olan “Zamansız Kadınlar” adlı eserinden yola çıkan tiyatral gösteri Kastamonulular ile buluştu.
Yalnızca Anadolu’da değil, Dünya’da ilklere imza atan, yaşadıkları çağın ötesindeki kadınların destanımsı hayat hikayelerine tanıklık ettik.
Geniş kitleler tarafından hepsi bilinmese de zamana karşı duran kadınlardı onlar. Sahneden yansıyan görüntüleriyle, iradenin, disiplinin, kısaca mücadeleci kadın ruhunun geçmişten günümüze uzanan bir yankısı olarak yüreğimize dokundular.
Halime Çavuş Kadın Derneği üyeleri de sahne alarak doğal ve başarılı oyunculukları ile görsel bir şölene dönüştürdüler. Gazi Halime Çavuş’u Dernek Başkanı Avukat Şule Özbay, Atatürk’ün annesi Zübeyde Hanım’ı Asuman Özkan, Latife Hanım’ı Perihan Muhziroğlu ve Mustafa Kemal Atatürk’ü KAS-DER Bursa Şubesi Başkan Yardımcısı Avukat Şerafettin Tiryaki canlandırdı.
“Zamansız Kadınlar” tiyatral gösterisini Kastamonu ile buluşturan Kastamonulular Kültür ve Dayanışma Derneği (KAS-DER), 1985 yılında İstanbul'da kurulmuş olup, Kastamonu kültürünü tanıtmak ve hemşehriler arasında dayanışmayı güçlendirmek amacıyla faaliyet gösteriyor.
Türkiye genelinde birçok şubeye sahip olan KAS-DER’in Bursa Şubesi ise 11 Eylül 2024 tarihinde kurulmuş ve 12 Ocak 2025'te ilk olağan kongresini gerçekleştirmiştir. Şube başkanlığına Selime Babayiğit’in seçildiği dernek, Kastamonu'nun tarihi, sosyal ve kültürel değerlerini tanıtmak amacıyla çeşitli etkinlikler düzenlemektedir.
KAS-DER Bursa Şubesi Başkanı Selime Babayiğit konuşmasında;
“Tarihimizi bilmek, geleceğimize daha sağlam adımlarla yürümek demektir. Zamansız Kadınlar gösterisi, sadece bir sanat etkinliği olmanın ötesinde, Türk kadınlarının kahramanlık öykülerine bir saygı duruşudur. KAS-DER Bursa Şubesi olarak bu tür kültürel etkinliklerle geçmişle bağ kurmayı, milli ve manevi değerleri yaşatmayı ve gelecek nesillere aktarmayı hedefliyoruz” derken, etkinliğin gerçekleşmesinde tüm emeği geçenlere teşekkür etti.
Şehr-i Dilara Müzik Topluluğu'nun ezgilere eşlik ettiği gösteride, “Nasıl Geçti Habersiz O Güzelim Yıllarım” adlı eseri Eylem Aydın, “Mazi Kalbimde Yaradır” isimli tangoyu ise Zeynep Yaprak canlı performans ile izleyicilere sundular.
İlknur Güntürkün Kalıpçı:
“Yaslı gittim şen geldim
Aç koynunu ben geldim.
Bana bir yudum su ver,
Çok uzak yoldan geldim.” sözleriyle belleklere kazınmış olan marşın bestecisinin de çok bilinmese de, bir kadın olduğunu ifade etti ve çalmaya başlayan marşa salonu dolduran izleyiciler de eşlik etti.
Bu sözlerle başlayan “Akdeniz Marşı”nın bestecisi Leyla Saz Kastamonu ile ilişkisi olan bir şair ve bestekar. Sırrı Paşa ile evliliği süresince, onun mutasarrıf ve vali olarak gittiği Trabzon, Kastamonu, Ankara, Sivas gibi şehirlerde, bazen de İstanbul’da bulunan Leyla Saz’ı, aynı zamanda Kastamonu Hükümet Konağı’nın Mimarı Vedat Tek’in annesi olarak da tanıyoruz.
Tiyatral gösteriyi izlerken, her biri birer meşale olup, karanlığı aydınlatan zamansız kadınlarla gurur duyduk. Kimi gökyüzünü delen bir pilot, kimi kalemiyle tarihe not düşen, kimi de sanatın gücünü kullanarak toplumsal mesajlar vermeyi seçen kadınlar…
Bazısı cephede savaşan, bazıları kara tahtanın başında yarının kadınlarını yetiştiren ya da bilim insanı olarak hizmet verenler...
Onlar, rüzgârın önüne kattığı yaprak gibi savrulmayı değil, rüzgâra yön veren çınar gibi dimdik durmayı seçenler…
Dönemlerinin sessiz tanıkları olmayı değil, her adımda daha güçlü, her nefeste daha kararlı olmayı tercih eden güçlü kadınların öykülerini araştırıp, kaleme alan ve sahneye taşıyan İlknur Güntürkün Kalıpçı’nın, yazdığı eserlerin gelirlerini sağlık ve eğitim alanlarına bağışladığını görüyoruz.
Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Felsefe Tarihi Bölümü'nü bitirmiş olan Kalıpçı, 1996 yılında T.C Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Başkanlığı Haberleşme Üyeliğine seçilmiştir. Pek çok ödül sahibi olan Kalıpçı, Atatürk'ün yaşamı, düşünceleri ve kadın hakları konularında yaptığı araştırmalar, kaleme aldığı kitapların yanı sıra verdiği tiyatral konferanslarla tanınmaktadır.
Kendisini “arşiv araştırmacısı” olarak tanımlayan İlknur Güntürkün Kalıpçı, sunum sırasında yaptığı konuşmada;
“Atatürk’ün askeri veya siyasi yönüyle değil, aktarılmamış insan özellikleriyle ilgileniyorum. Beni en çok etkileyen de O’nun ahde vefası oldu” derken, buna örnekler verdi. Ayrıca yurt dışında verdiği konferansların büyük ilgi görmesinden, dolayısıyla da bu cesur kadınları tanıtmaktan büyük mutluluk duyduğunu ifade ederek, sözlerine devam etti:
“Dünya çapında bir çok ilkleri başarmış kadınlarımız olduğunu gördüm. Çoğu bilinmiyor. Onlar bizlere bir sürü reçete bırakmışlar. Bunları aktarmamız gerektiğini düşünüyorum.
Aralarına duvar örmek yerine, birbirlerine köprü olan kadınlar… Onlar yoklukta, var edenler… Birbirinin düğümü olmak yerine çözümü olmayı seçenler… Onlar birbirlerine darılmadılar, sarıldılar.”
Araştırmacı yazar İlknur Güntürkün Kalıpçı’nın anlatımı ve görsel sunumlarla zenginleşen bu bellek yolculuğu, izleyicilerin coşkuyla, bayraklarla eşlik ettiği
“Parla hilal ve yıldızım
Parla beyaz ve kırmızım” marşı ile son buldu.
