“Sakın sana kötüsün diyenlere aldırma. Bana da geri zekâlısın diyenler oldu. Ve ben atomu parçalayıp ellerine verdim. Ben atomu insanlığa hizmet etmek için parçaladım. Onlar bomba yapıp birbirlerini yok ettiler.” (E. Einstein)
DİJİTAL BİLGİ TEKNOLOJİLERİ
21. yüzyıl dijital bilgi teknolojilerinde ve bu teknolojiye paralel olarak yapay zekâ (YZ) teknolojisinde baş döndürücü gelişmeler yaşanıyor. Dijital bilgi teknolojileri; dijital verileri işlemek, depolamak, iletmek veya sunmak amacıyla kullanılan bilgisayarlardan, akıllı telefonlara, tabletlere, internete, yapay zekâya ve sosyal medya araçlarına kadar geniş bir yelpazede kullanılan teknolojik araçlar ve sistemlerdir. Bu teknolojiler, gündelik yaşamdan iş dünyasına kadar pek çok alanda kullanılmaktadır.
Günümüzde, sürdürülebilir bir kalkınma ve kurumlardaki verimliliğin artırılması için bu teknolojileri kullananlar her daim avantajlı konumda olacaklardır ve Endüstri 4.0 devrimine daha hazırlıklı yakalanacaklardır. Bu teknolojinin tüm kurumlarda hizmet sunumunda daha fazla yer alması bir tercih olmaktan ziyade artık bir zorunluluk halini almıştır.
İş dünyası ve kişisel yaşam için bu teknolojilerin kullanımı giderek artmaktadır.
Türkiye olarak biz de bu teknolojilere kayıtsız kalmadık. Bu alanda önemli çalışmalar yapıyoruz. e-Devlet, e-Nabız, e-Fatura, e-Arşiv vb uygulamalar yaygın olarak kullandığımız, hayatımızı kolaylaştıran, verimliliği ve kaliteyi artıran uygulamalardan bazılarıdır.
Yerel seçimlere doğru gittiğimiz bu dönemi de fırsat bilerek, bu tür teknolojilerinin (e-Belediyecilik hizmetlerinin) yerelde etkin ve verimli bir şekilde kullanılmasına yönelik toplumsal taleplerimizi belediye başkan adaylarına iletmeliyiz. Burada verilecek bu bilgilerin de bu amaca hizmet etmesine ve bu konu da bir farkındalık oluşturmasına vesile olmasını diliyorum.
YAPAY ZEKÂ VE FIRSATLAR
Yapay zekâ, bilgisayar sistemlerinin insan benzeri düşünme ve problem çözme yeteneklerini taklit etmesi amacıyla tasarlanan bir bilim ve mühendislik disiplinidir. 21. Yüzyılında başında, insanoğlunun teknoloji alanındaki en büyük keşiflerinden birisi bu teknolojidir. Temelleri yıllar önce atılan bu teknoloji, günümüzde büyük bir hızla gelişmekte ve hayatımızın hemen her alanında varlığını hissettirmektedir.
Yapay zekâ, bilgisayar sistemlerine insan benzeri düşünme ve öğrenme yetenekleri kazandırarak, karmaşık problemleri çözmek, verileri analiz etmek ve kararlar almak gibi insana özgü görevleri yerine getirebilme kabiliyetine sahiptir. Bu teknoloji, yaşamımızın neredeyse her alanında etkili olacak şekilde kendini gösterirken, hayatımızı kolaylaştıracak birçok fırsatı da beraberinde getirmektedir. Dijital bilgi teknolojilerinin son ürünü olan yapay zekâ teknolojileri hizmetlerin hızında, iş süreçlerini optimize etmede, sorunların hızlı çözümünde, verimlilikte ve hizmetlerin/ürünlerin kalitesinde/etkinliğinde önemli iyileştirmeler yapabilmektedir.
YAPAY ZEKÂ VE TEHDİTLER
Dijital bilgi teknolojilerindeki hızlı gelişim ve özellikle her alanda kullanılmaya başlanan yapay zekâ uygulamalarındaki hızlı ilerleyişi, maddi ve manevi anlamda beraberinde bazı tehditleri ve sorunları da gündeme getirmiştir. Bu tür ileri teknolojilerdeki gelişmelerin istihdama olumsuz etki edebileceğine dair endişeler, veri güvenliği ve gizliliği ile ilgili yaşanabilecek muhtemel sorunlar, algoritmaların yanlış kullanımıyla bu teknolojinin faydadan ziyade insanoğluna zarar verebilecek düşünce ve eylemlere hizmet edebileceği ve insanların yapay zekâ sistemlerinin kontrolünü yitirebileceğine dair endişeler, yapay zekânın ahlaki/etik açıdan düşünülmesi gereken önemli toplumsal meseleleridir. Bu nedenle, bu teknolojinin ilerlemesi sırasında ahlaki ve etik değerlerin korunması, toplumsal adaletin sağlanması ve insanların bu teknolojiye güvenle yaklaşması için bir takım önlemler alınması ve gelişmelere paralel olarak hukuki düzenlemelerin zamanında ve gecikmeden yapılması şarttır. Bu tür düzenlemelerin çalışmaların bilimsel bir yaklaşımla ve disiplinler arası işbirliğiyle yapılması ayrı bir önem arz etmektedir.
SONUÇ
Toplumumuz, bu teknolojilerin zayıf ve güçlü yanları hakkında yeterince ve doğru bir şekilde bilgilendirilmelidir. Bu teknolojinin güçlü yönlerinin ve sağladığı fırsatların yanında, zayıf yönleri ve getirdiği tehditler de eğitim müfredatlarında yeterince yer almalıdır. Bu teknolojilerin doğru ve verimli bir şekilde nasıl kullanılacağına dair bilgilerin erken yaşlardan itibaren insanlarımıza iyi öğretilmesi gerekmektedir.
Unutmayalım, dijital teknolojiler ve yapay zekâ, toplum ve bireyler için daha iyi bir gelecek inşa etme yolunda elimizden gelenin en iyisini yapmaya destek olacak araçlardır. Yapay zekâ insanoğlunun büyük bir başarısıdır ve bilinçli bir şekilde kullanıldığı halde hayatımızı olumlu yönde etkileyebilecek birçok potansiyeli bünyesinde barındırmaktadır. Dijital bilgi teknolojilerinin ve özellikle yapay zekânın geleceği, insanların bu teknolojiye nasıl yaklaştığına ve nasıl kullanacağına bağlı olarak şekillenecektir.
Bundan sonraki süreçlerde önemli olan bir yandan insanlığın yararına bu teknolojiler uygulanırken/geliştirilirken diğer yandan bu tür teknolojilerden kaynaklanan ve insanlığın zararına olabilecek uygulamalar hakkında da çok dikkatli olunması gerekmektedir.
Yaşanabilir ve sürdürülebilir güzel bir dünya hayatı için bu tür ileri teknoloji araçlarının başarılı ve sorunsuz bir şekilde kullanılması gerekiyor. Bunu sağlayacak olan da bilim insanlarının, teknoloji şirketlerinin ve hükümetlerin kendi aralarında işbirliği halinde yapacakları çalışmalardır.
Geleceği şekillendirecek olan bu teknolojiyi hem madde hem de mana boyutuyla ele alıp, maddi ve manevi anlamda tüm insanlığın iyiliği için kullanabilmek adına el birliğiyle gayret göstermek hepimizin görevidir.
Selam, sevgi ve saygılarımla…
YARARLANILAN KAYNAKLAR:
1- AKYOL, İ. T., Nefise Ayşe Şenay ÖZKAN, N. A., (2023). Yapay Zekâ Uygulamalarının Yerel Hizmet Sunumuna Etkisi, Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi. Haziran, s.120-134. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/3101741
2- EKİNCİ, E., KARAKOYUNLU, İ., (2022), Verimlilik ve Yapay Zekâ Arasındaki İlişki: Herbert A. Simon’un Yönetim Düşüncesi Üzerinden Bir İnceleme, Türk İdare Dergisi, 495.
3- Sheikhi, M. (2022). Yapay Zeka Kullanımının İş Piyasasına Etkisi, Journal of Economics and Political Sciences, 2(1), 102-111.
Prof. Dr. Zekeriya Yerlikaya
e-posta: [email protected]
LinkenIn: https://www.linkedin.com/in/zekeriya-yerlikaya-9992b272/
Twitter (X): https://twitter.com/yerlikayazeki
