Bu özel günün kökeni, 1856 yılında Avustralya'nın Melbourne kentinde taş duvar ustaları ve inşaat işçilerinin günlük çalışma süresinin 8 saate indirilmesi talebiyle gerçekleştirdiği iş bırakma eylemine dayanıyor.
1 MAYIS’IN KÜRESEL MÜCADELE TARİHİ
Avustralya’daki bu öncü eylemin ardından, ABD’de işçiler 1884 yılında benzer taleplerle harekete geçti. 1886’da yaygın grevlerle büyüyen bu mücadele, uluslararası bir boyut kazandı. Nihayetinde 1889’da Paris’te toplanan Milletlerarası İşçi Kardeşliği Teşkilatı Kongresi'nde, işçilerin bir gününün ortak bayram ilan edilmesi kararlaştırıldı ve önerilen tarih 1 Mayıs oldu.
OSMANLI’DAN CUMHURİYET’E 1 MAYIS
Osmanlı topraklarında 1 Mayıs ilk kez 1911’de Selanik’te kutlanırken, İstanbul’daki ilk kutlama 1912 yılında gerçekleşti. Cumhuriyet döneminde 1 Mayıs, 1922 yılında Ankara'da kutlandı. Resmi kutlamaların başlangıcı ise 1923 yılına uzanıyor.
Ancak bu bayram, tarih boyunca çeşitli yasaklarla da karşı karşıya kaldı. 1977 yılında Taksim Meydanı’nda düzenlenen 1 Mayıs programında çıkan olaylar sonucu 37 kişi hayatını kaybetti, yüzlerce kişi yaralandı. Bu trajik olay, 12 Eylül darbesi sonrası bayramın yasaklanmasına gerekçe yapıldı. 2009 yılına gelindiğinde ise 1 Mayıs, “Emek ve Dayanışma Günü” adıyla yeniden resmi tatil ilan edildi.
SENDİKALAR ALANLARDA: 2025 PROGRAMI
1 Mayıs 2025'te Türkiye genelinde çeşitli kutlamalar planlandı. TÜRK-İŞ, İstanbul Kartal Meydanı'nda vergi düzenlemeleri ve çalışma hayatındaki sorunları gündeme taşıyacak. HAK-İŞ, bu yılki programını Rize’de ÇAYKUR işçileriyle dayanışma içinde gerçekleştirecek.
DİSK ve KESK, İstanbul Kadıköy’de çeşitli meslek örgütleriyle birlikte alanlarda olacak. Memur-Sen Ankara Anıtpark'ta, Türkiye Kamu-Sen ise Kolej Meydanı’nda ayrı programlar düzenleyecek.
SENDİKALAŞMA ORANI YÜZDE 14,97
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı verilerine göre, Ocak 2025 itibarıyla Türkiye’de toplam 16 milyon 864 bin 733 işçiden 2 milyon 524 bin 547’si sendika üyesi. Bu rakamlar doğrultusunda sendikalaşma oranı yüzde 14,97 seviyesinde bulunuyor.
En fazla üyeye sahip sendika 293 bin 829 kişiyle Türk Metal olurken, onu 280 bin 769 üyeyle Hizmet-İş ve 224 bin 289 üyeyle Öz Sağlık-İş izliyor.
