31 Aralık 1882 tarihinden 2 Eylül 1891 tarihine kadar Kastamonu’da valilik yapan Abdurrahman Nurettin Paşa tarafından, ilk devlet lisesi olan Abdurrahman Paşa Lisesi 20 Nisan 1885'te Kastamonu’da kuruldu.
Anadolu'nun ilk lisesi olan Kastamonu Abdurrahmanpaşa Lisesi, 1885 yılından 1912'ye kadar idadi, 1912 yılından 1923'e kadar sultani, 1923'ten itibaren lise adını alarak tarihî seyir içinde Kastamonu İdadi Mektebi (1885-1912), Kastamonu Mekteb-i Sultanisi (1912-1923), Kastamonu Lisesi (1923-1963) ve Abdurrahmanpaşa Lisesi (1963-...) adlarıyla Kastamonu'yu hem ülke genelinde hem de Türkiye’yi yurt dışında onurlu bir şekilde temsil ederek, kuruluşundan günümüze kadar "idadî", "sultanî" ve "lise" olarak Osmanlı Devleti'nin yaklaşık son kırk yılına ve Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşundan günümüze kadar süren macerasına şahitlik etti.
Galatasaray ve İstanbul Liselerinden sonra Türkiye'de 3. derecede bir maziye sahip, Anadolu'da kurulan ilk devlet lisesi olan Abdurrahman Paşa’nın ilk sınıfı, Askerî Rüştiye binasında açıldı.
1887 yılında İdadi Müdürlüğüne Celal Bey tayin edildi. Abdurrahman Paşa Lisesinin 1887’de 2 sınıfı, 1888 yılında 3, 1891-1892 senesinde sınıf sayısı 5’çıktı.
1900-1901 ile 1903-1904 yıllarında okula bir ziraat şubesi eklendi, 1904 yılından sonra bu şube kaldırıldı. 1912-1913 ders yılına kadar eğitim ve öğretim normal devam ederek, bu ders yılından itibaren okulun adı "idadi"den "sultani"ye çevrildi. Yine bu ders yılı içerisinde Liseye bağlı olmak üzere ilk kısım oluşturulmuş ve Lise, onuncu sınıftan itibaren edebiyat ve fen olarak iki şubeye ayrıldı. 1922-1923 yılında Sultani ismi Liseye çevrilerek, sınıf adedi on bire indirildi. 1925 yılında ilk kısmı kaldırılan Lise, orta kısmı ile birlikte eğitim ve öğretime devam etti.
ÇANAKKALE SAVAŞLARINDAN ABDURRAHMAN PAŞA LİSESİNİN ROLÜ
Bilindiği üzere Kastamonu işgal görmemesine rağmen, 1. Dünya Savaşı ve Millî Mücadele yıllarında yurdumuzun en çok şehit veren illerinden biri oldu. Kastamonu halkı, kadın erkek demeden cepheye koşarak, vatanları uğruna canlarını siper etmekten asla geri durmadı.
Abdurrahman Paşa Lisesi, 1. Dünya Savaşı döneminde (1914 – 1918) okul tarihinin en hüzünlü yıllarını yaşadı. Bu yıllarda, Kastamonu Mekteb-i Sultanisinden 120 öğrenci kara tahtaya "Hocam, biz vatan için cepheye gidiyoruz; bizi yok yazmayınız." notunu düşerek cepheye koştu.
Kastamonu Sultanisi, 1. Dünya Savaşı yıllarında lise şubelerinin birçoğunu açamadığı gibi mezun da veremedi, Lisenin cepheye giden öğrencilerinden büyük bir bölümü geri dönemedi ve şehit düştü.
Lisenin öğrencilerinden, Kazım Efendi, Kâmil Efendi, Ahmed Efendi, Vehbi Efendi, Besim Nuri Efendi, Ahmed Reşad, Nami, Ziya, Kemal, Osman Nuri, Eyüp Sabri, Hüseyin Ziya, Mehmed Vasfi Efendiler, cepheye gidip vatan uğruna canlarını siper ederek şehit düştü.
Öte yandan Arif Nihat ASYA, Hüsnü AÇIKSÖZ, Behçet NECATİGİL, Abdülbaki GÖLPINARLI, Orhan Şaik GÖKYAY, Behçet NECATİGİL, Rıfat ILGAZ, Vasfi Mahir KOCATÜRK, Zeki Ömer DEFNE gibi ünlü isimler Abdurrahman Paşa Lisesinden mezun oldu.
ULUSAL VE ULUSLARARASI ALANDA ÇOK SAYIDA BAŞARIYA İMZA ATILDI
Tarihî lise olması sebebiyle isim değişikliği yapılmayan Abdurrahman Paşa Lisesi, 1981-1982 eğitim öğretim yılında Üniversite Giriş Sınavında Kastamonu’ya Türkiye birinciliğini getirdi. Bu nedenle zamanın Millî Eğitim Bakanı Hasan SAĞLAM, İlköğretim Haftası'nı Kastamonu'da başlattı.
Çok sayıda başarıya imza atan lise, 1990-1991 yılında liseler arası Türk Halk musikisi koro yarışması alanında Türkiye ikincisi, 1991-1992 yılında liseler arası halk oyunları yarışmasında Türkiye şampiyonu olarak, Türkiye’yi ve Kastamonu’yu Norveç'te temsil etti.
2004-2005, 2005-2006, 2006-2007 yıllarında hentbolda peş peşe üç defa liseler arası Türkiye şampiyonu olarak kırılması zor bir rekora imza attı.
2004-2005 yılında Macaristan'da yapılan Dünya Şampiyonası'nda 24 ülke arasında Dünya on birincisi, 2006-2007 yılında Fransa'da yapılan Dünya Şampiyonası'nda 26 ülke arasında bir mağlubiyetle Final Gurubu'na giremeyerek, dünya dokuzuncusu oldu.
2009 yılında okul öğrenci temsilcisi Türkiye Büyük Millet Meclisinde yapılan seçim sonucunda Türkiye öğrenci meclis başkanlığına seçildi.
Öğrenciler, il genelinde yapılan sportif müsabakalarda da çok sayıda şampiyonluk, edebî alanda ve resim alanında dereceler alarak, ulusal yarışmalarda resim ve edebiyatta liselerini ve Kastamonu’yu başarıyla temsil etti.
Öte yandan Abdurrahman Paşa Lisesi, 2019-2020 eğitim öğretim yılında, ilk defa katıldığı TÜBİTAK 2204-A Lise Öğrencileri Araştırma Projeleri Yarışmasında, Türk dili ve edebiyatı alanında, Bölge üçüncüsü olma başarısını gösterdi.
(AYŞENUR ACAR)
